Monument van de verbeelding

Door Matthias

Misschien ken je de York Minster wel, de kathedraal van York? Een prachtig gotisch kerkgebouw in Engeland. Het gebouw is 58 meter lang en 31 meter hoog, met een centrale toren die tot een hoogte van 60meter reikt. De afmetingen en de verbluffende partij glas-in-loodramen zijn indrukwekkend. Maar wat er misschien nóg meer onze aandacht moet trekken is de bouw. Meer bepaald de duur ervan. In 1220 werd er begonnen met de bouw, om dan in verschillende fases door te gaan tot de inzegening in het jaar 1472. 252 jaar lang werd er gebouwd aan deze mastodont. Tweehonderdtweeënvijftig jaar lang duldden de inwoners van York een bouwwerf midden in hun gemeenschap, en werden er mensen en middelen vrijgemaakt om samen te bouwen aan een droom.


Het was waarschijnlijk niet het plan dat de bouw zo lang ging duren, maar stel je het even voor. Als we aannemen dat je kinderen krijgt wanneer je 25 jaar oud bent, en die op hun beurt weer kinderen krijgen op hun 25, enzovoort. Dan zijn de ontwerpers en eerste bouwers niet aan het bouwen voor hun kinderen, kleinkinderen of bet-overgrootachterkleinkinderen, maar voor tien generaties verder! En hoewel de kathedraal in York een uitzondering is, was het niet ongewoon dat de bouw van grote kathedralen honderd jaar of meer duurde.


Maar wat heeft de bouw van grote religieuze gebouwen nu te maken met klimaat of milieuactivisme? Ik denk dat we er lessen uit kunnen trekken. De opdrachtgevers en ontwerpers van zulke projecten wisten dat ze het afgewerkte gebouw allicht nooit gingen zien. Meer nog, om de bouw te starten moest het huidige gebouw vaak (deels) afgebroken worden, of moesten er stukken grond en huizen vrijgemaakt worden. De al mooie, rustige plaatsen waar je naartoe ging om innerlijke rust te vinden, werden plots half-open, koude en onaangename krotten naast een actieve bouwwerf. En dat allemaal om zelf allicht nooit de vruchten te plukken van het werk.


Waarom deden ze dat dan? Dromen. Een groep of gemeenschap mensen had een gemeenschappelijke droom, een visie voor hoe hun omgeving er in de toekomst - over honderd jaar - uit zou gaan zien. Maar het bleef niet bij dromen: voor je het weet worden er schetsen gemaakt, wordt er geld gezocht en wordt de sloophamer in het oude gebouw gezet. En zo beginnen ze te bouwen aan hun toekomstdroom, steen voor steen. En als de volgende generatie nieuwe technieken, inzichten of ideeën heeft, dan worden deze verder gebouwd op de fundamenten die de vorige gelegd heeft. Denk maar aan alle kathedralen die romaanse en gotische elementen combineren, of waar de gebruikte steensoorten halverwege wisselen.


We hebben als milieuactivist ook dromen, maar misschien niet expliciet genoeg. Als we nadenken over hoe we leven in 2100, dan willen we een leefbare planeet. Maar hoe ziet die er concreet uit? Ik denk dan direct aan een planeet die niet opgeschrikt wordt door extreme weerfenomenen, waar we niet om de paar jaar opnieuw moeten vrezen voor onze gezondheid als gevolg van chemische verontreinigingen, waar kinderen niet naar school moeten fietsen door uitlaatgassen, en waar we kunnen genieten van rust in de natuur rondom ons. Als we collectief nadenken zijn er nog veel meer dromen. En als we deze oefening ook breder opentrekken, kunnen we ons een toekomstbeeld vormen waarin iedereen zich kan vinden.


Eens we onze kathedraal zo vorm gegeven hebben, niet alleen met milieuactivisten, maar als samenleving, moeten we beginnen bouwen. Laat ons dan beginnen met de fundamenten, volgens de ideeën, inzichten en technieken die we nu hebben. En dat zijn er veel: hernieuwbare energie, openbaar vervoer, fietsen, elektrische (deel)wagens, verminderen van vleesconsumptie, slimmer omgaan met de bebouwde en onbebouwde oppervlakte, isoleren, consumptie vertragen, en zo veel meer. Als de volgende generatie er nieuwe of andere inzichten en technieken heeft, dan kunnen ze alvast voortbouwen op onze fundamenten.